Diller tarapyndan gapjalan nesiliň adaty wekili hökmünde
Elini gapa gapjadyp görmedik ýok bolsa gerek. Bu ýagdaý köp halatda öz tagaşyksyz hereketlerimiziň netijesinde amala aşýar. Rus dilinde geçirilýän çärelere gatnaşanymda hem beýnimde we ähli aragatnaşyk ukyplarymda şeýle agyryny duýýaryn. Gapy däl-de dil gapjaýar..
Her gezek bu agyryny duýanymda atamyň “70-nji ýyllarda Rus dilini ruslara hem öwredipdim” sözleri ýadyma düşýär. Şeýle ukyby bolan atadan rus dilinde ýönekeýje zatlary düşündirmekde hem kynçylyk çekýän agtyk nähili döreýär?!
Özümi we maňa meňzeşleri dilleriň arasynda gysylyp galan nesil hökmünde atlandyrasym gelýär. Türkmen-Türk mekdebine başlanymyzda hepdelik 20 sagat iňlis dili okadylmagy beýleki dilleri ikinji derejä geçirdi. Mekdebi gutaranymyzda bolsa aramyzda gürleşýän Türk-iň-men dilimize başga biriniň düşünmezligi adaty ýagdaý ýaly görünýärdi. Dolulygyna türk dilinde dowam eden uniwersitet diňe iňlis diliniň däl, eýsem ene dilimiň hem agsamagyna sebäp boldy. Şäher gazetlerinde işläp başlanymda ýagdaý has hem erbetleşdi; türkmen dili iň az ulanýan dilime öwrüldi. Türk dilinde pikirlenmäge, okamaga we ýazmaga öwrenşen beýin Watanyna dolanyndan soňra işsiz galmak howpy bilen ýüzbe-ýüz boldy. Bu sebäpden hem, habary ýazmak bilen däl-de ýazylan habaryň gazetiň sahypasyna ýerlikli ornaşdyrylmagy bilen meşgullanyp başladym. Şol döwürler türkmen dilinde ýazmaga birnäçe gezek synanyşypdym.
Gullukda boş wagtlarymyň bir bölegini ýerli gazet-žurnallary okamaga sarp etdim. Bu ýagdaý ene dilimi “täzeden öwrenmegime” kömek etdi. Bu döwürde türkmen neşirinde ilkinji makalalarym çap edilmäge başlandy. Bir tarapdan hem şahsy blogym üçin bir zatlar garalaýardym.
Iki ýyly tamamlap, alty aý ýaly mahabat ulgamynda selpänimden soňra täzeden žurnalistika dolanmagy makul bildim. Täzeden ýazmaga we öwrenmäge başladym. Geçen ýylyň awgust we oktýabr aýlarynda geçirilen birinji Hazar ykdysady forumy we GDA döwletleriniň Baştutanlarynyň Geňeşi ýaly halkara çäreleriň dili rus hem bolsa, terjimeçileriň hyzmatlaryndan peýdalanmaga mümkinçilik döredilipdi. Beýnimi gapjanlar bolsa, häzirki zaman düşünjäniň kölegesinde geçirilýän hususy ulgama degişli çäreler, şeýle hem halkara guramalaryň gurnaýan ýygnanyşyklary boldy. Rus dilim orta derejeli habar ýazyp biljek derejede maglumata düşünmäge mümkinçilik berse-de yzygiderli aragatnaşygy ýola goýmaga synanyşanymda elewreýärdi.
Garaz, agsak iňlis dili, gelejegi gümürtik türk dili, ýuwaşlyk bilen kämilleşýän türkmen dili bilen oklanan galamyň “Google Translate”-e az güni düşenok.
Ýokaryda agzan çärelerime meňzeş interaktiw ýygnanyşyklaryň birinde alyp baryjy gatnaşyjylara rus dilinde “5 ýyldan özüňizi nirede görýärsiňiz/görmek isleýärsiňiz?” soragyny berdi. Nobat maňa ýeteninde bilýän iküç sözüm bilen ýamap goýberdim.
Bu soragyň asyl jogaby bolsa: “Ýene 5 ýyldan Türkmenistan üçin, türkmenistanlylar üçin geçirilýän şeýle çäreleriň türkmen dilinde geçirilýändigine şaýat bolmak. Çäreleriň şeýle derejä ýetmegine goşant goşan biri hökmünde çykyş etmek”...
Atam 70-nji ýyllaryň başyndan bäri mugallymçylyk edýär. Häzir 74 ýaşynda.
